Badacze przyjrzeli się bliżej tak zwanym inhibitorom odwrotnej transkryptazy nukleozydowej – leków znanych pod skrótem NRTI. Choć ich głównym zastosowaniem jest leczenie infekcji wirusowych, mają one również zdolność hamowania aktywacji inflamasomów – kompleksów białkowych, które uruchamiają reakcje zapalne w organizmie.
Przełomowe dane od setek tysięcy pacjentów
Naukowcy przeanalizowali dane zdrowotne pochodzące z dwóch ogromnych baz ubezpieczeń medycznych w Stanach Zjednoczonych. Łącznie objęto badaniem ponad 271 tysięcy osób powyżej 50. roku życia z diagnozą HIV lub wirusowego zapalenia wątroby typu B.
Wyniki okazały się zaskakujące. U pacjentów, którzy w przeszłości stosowali leki z grupy NRTI, odnotowano istotnie niższe ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera w porównaniu do tych, którzy przyjmowali inne terapie.
W bazie danych Veterans Health Administration, obejmującej głównie starszych mężczyzn, ryzyko rozwoju choroby zmniejszało się średnio o 6 procent z każdym rokiem terapii NRTI. Jeszcze bardziej wyraźny efekt zaobserwowano w komercyjnej bazie MarketScan, gdzie ryzyko malało o 13 procent rocznie.
Choć badania miały charakter obserwacyjny, a więc nie potwierdzają bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego, zaobserwowany związek jest bardzo silny i wart dalszego zbadania.
Co wspólnego mają inflamasomy z chorobą Alzheimera?
Inflamasomy działają jak molekularne alarmy, które uruchamiają odpowiedź zapalną w organizmie. Odgrywają istotną rolę w rozwoju choroby Alzheimera – uważa się, że to właśnie stan zapalny, spowodowany odkładaniem się patologicznych białek (beta-amyloidu i tau) w mózgu, odpowiada za degenerację neuronów.
Choć naukowcy wciąż nie wiedzą dokładnie, jak rozpoczyna się choroba Alzheimera, coraz więcej dowodów wskazuje na to, że redukcja stanu zapalnego może opóźniać lub nawet zapobiegać jej rozwojowi.
Leki znane od lat mogą mieć nowe zastosowanie
Zastosowanie istniejących leków w nowych terapiach to jeden z najskuteczniejszych sposobów na przyspieszenie prac nad leczeniem choroby Alzheimera. Naukowcy z Uniwersytetu Wirginii chcą teraz przetestować inhibitory NRTI w ramach badań klinicznych pod kątem ich działania przeciwko tej chorobie neurodegeneracyjnej.
Równocześnie prowadzone są prace nad nową wersją leku – oznaczoną roboczo jako K9 – która ma działać skuteczniej i bezpieczniej niż klasyczne NRTI. Zdaniem prof. Jayakrishny Ambatiego z University of Virginia, lek ten jest już testowany w terapii innych schorzeń, a jego potencjalne zastosowanie w chorobie Alzheimera to kolejny krok.
Milion przypadków rocznie mniej? To możliwe
Postęp w badaniach nad chorobą Alzheimera nabiera tempa. Jak mówi profesor Ambati, obecnie na całym świecie co roku odnotowuje się ponad 10 milionów nowych przypadków tej wyniszczającej choroby. Według szacunków naukowców, zastosowanie inhibitorów NRTI mogłoby zapobiec nawet milionowi z nich każdego roku.
Wyniki badań zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie naukowym Alzheimer’s & Dementia.
Czytaj też:
Zwierzęta mogą cierpieć na Alzheimera? Naukowcy zabrali głosCzytaj też:
Wczesna diagnoza Alzheimera w zasięgu ręki. Ten test ujawnia chorobę, zanim wystąpią objawy